|
Niedziela Ogólnopolska 44/2005 W Kościele Z dziejów nuncjatury w Polsce Ks. Jan Związek
Pontyfikat Papieża Jana Pawła II spowodował głębokie
zainteresowanie więzami łączącymi w ciągu wieków Stolicę Apostolską z
Polską. Jednym z istotnych przejawów tej więzi była nuncjatura
apostolska w Polsce, działająca od czasów reformacji, najpierw w
Krakowie, a w późniejszych wiekach w Warszawie. Od połowy XVI wieku
nuncjusze apostolscy na stałe pełnili misję dyplomatyczną na dworach
królów polskich. W ostatnich latach tej problematyce swoje badania
naukowe i publikacje poświęcił o. prof. dr hab. Henryk Damian Wojtyska
CP, twórca serii wydawniczej „Acta Nuntiaturae Poloniae”. W kręgu
badaczy nad dziejami nuncjatury w Polsce w Instytucie Historii Kościoła
Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego odbył studia, zakończone stopniem
naukowym doktora historii Kościoła, ks. Tadeusz Fitych – autor
prezentowanej książki o nuncjuszu Giovannim Battiście Lancellottim
(1622-27).
Ks. dr Tadeusz Fitych, mimo młodego wieku, jest dobrze znany wśród
historyków Kościoła w Polsce i poza jej granicami. Przygotowany
gruntownie do pracy naukowej w ośrodku lubelskim, prowadził w okresie
kilkunastu lat wnikliwe poszukiwania w archiwach kościelnych we
Włoszech i w Niemczech, a także w Polsce. Jako temat swoich
zainteresowań wybrał dzieje nuncjatury apostolskiej w Polsce.
Przebywając za granicą od 1978 r., permanentnie pogłębiał swoją
wiedzę historyczną na uniwersytetach w Rzymie, Trydencie, Florencji,
Perugii i Neapolu oraz w Augsburgu i Regensburgu. Mimo pełnienia wielu
bardzo odpowiedzialnych stanowisk kościelnych, m.in. audytora na
Synodzie Biskupów (1990 r.) i sekretarza przewodniczącego Rady
Konferencji Episkopatów Europy (1993-2001), kontynuował swoją
działalność naukową. Aktualnie jest pracownikiem naukowym w Papieskim
Wydziale Teologicznym we Wrocławiu. Owocem tej działalności naukowej
stało się ponad 200 artykułów naukowych z zakresu historii Kościoła, w
tym znaczna część została poświęcona dziejom nuncjatury w Polsce.
Wśród przyczyn wyboru tej problematyki do swojego opracowania
Autor wymienił fakt, iż w pierwszej połowie XVII wieku nuncjatury
apostolskie były już w pełni zorganizowane i stąd zaistniała możliwość
porównania polskiej nuncjatury z innymi wówczas działającymi. Był to
także ważny okres w dziejach Kościoła katolickiego w Polsce: zwycięstwo
katolicyzmu, rozwój życia zakonnego, wzrost pobożności ludowej, a na
arenie międzynarodowej – sojusze z Habsburgami oraz zagrożenie wojenne
ze strony Turcji i Szwecji. Wreszcie Rzeczpospolita w tym czasie
posiadała bardzo dobrze rozwinięte służby dyplomatyczne, wśród których
kontakty ze Stolicą Apostolską istniały na najwyższym poziomie. W
takich okolicznościach papież Grzegorz XV wyznaczył na stanowisko
nuncjusza w Rzeczypospolitej Obojga Narodów biskupa diecezji Nola w
południowych Włoszech – Giovanniego Battistę Lancellottiego. Pochodził
on ze sławnego rodu rzymskiego. Będąc biskupem diecezji w Nola, pełnił
obowiązki dyplomaty papieskiego w nuncjaturze warszawskiej. O jego
działalności biskupiej we Włoszech, a także służbie dyplomatycznej w
Polsce niewiele było wiadomo zarówno we Włoszech, jak i poza granicami
tego państwa, w tym także w Polsce. Bardzo obfita dokumentacja jego
działalności zwłaszcza w okresie nuncjatury w Polsce pozostawała
nieznana. Dokumenty źródłowe były przechowywane w różnych archiwach,
głównie kościelnych, we Włoszech i w Niemczech oraz w Polsce. W tych
okolicznościach studium nad nimi stało się bardzo interesujące i
zapowiadało pierwsze i całościowe opracowanie tego zagadnienia. Jako
zagadnienie priorytetowe w swoich badaniach naukowych Autor uznał
strukturę nuncjatury G. B. Lacellottiego w Polsce. W skład tego
zagadnienia wchodziła osobowość samego nuncjusza oraz jego kompetencje
w tej dziedzinie i zadania, które miał realizować w Polsce. Nadto Autor
zajął się dworem nuncjusza, składającym się z ok. 25 osób, a na końcu
faktyczną działalnością dyplomatyczną nuncjusza w stosunku do Państwa
Polskiego oraz Kościoła katolickiego w Polsce. Przedstawienie tak
ujętej problematyki działalności nuncjatury i nuncjusza Lancellottiego
wymagało gruntownej i wieloaspektowej analizy zachowanych źródeł
archiwalnych.
Podziw i uznanie dla Autora budzi szczegółowość i kompetencja
przedstawianych spraw. Bez wątpienia nowością w publikacji jest m.in.
przedstawienie funkcjonowania kurierów nuncjusza ze Stolicą Apostolską.
Bardzo cenne w rozprawie są aneksy zamieszczone w końcowej części
publikacji, głównie kalendarium G. B. Lancellottiego oraz dokumenty z
czasów jego nuncjatury. Dzięki tak przedstawionej treści rozprawy i
przyjętej metodzie opracowania publikacja ks. dr. Tadeusza Fitycha
spełnia wszystkie wymogi rozprawy naukowej, co potwierdza nadto
recenzja naukowa ks. prof. dr. hab. Antoniego Kiełbasy z Papieskiego
Wydziału Teologicznego we Wrocławiu. Jedynie wydaje się, że dobrze
byłoby, gdyby Autor bardziej szczegółowo przedstawił sytuację religijną
w Polsce w ostatnich latach rządów króla Zygmunta III Wazy.
W swojej rozprawie Autor wykorzystał ogromną ilość źródeł
rękopiśmiennych i drukowanych oraz opracowań. Bibliografie podał na 80
stronach. Bogata dokumentacja naukowa w przypisach została podana
zgodnie z zasadami metodologicznymi. Piękny język polski i
przejrzystość argumentacji sprawiają, że czytelnik ze zrozumieniem i
bez zmęczenia śledzi treść i analizy źródeł przedstawione przez Autora.
Publikacja ks. dr. Tadeusza Fitycha nie tylko w sposób istotny
wzbogaca dotychczasową wiedzę dotyczą dziejów polskiej nuncjatury, ale
jednocześnie wskazuje na nowe aspekty badawcze w tej dziedzinie. Jest
to rozprawa ze wszech miar godna nie tylko przeczytania, ale głębokiego
studium.
Ks. Tadeusz Fitych, Struktura i funkcjonowanie
nuncjatury Giovanniego Battisty Lancellottiego (1622-1627), Opole 2005,
s. 886+15 nlb., Wyd. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
Uniwersytetu Opolskiego |
;)